Σάββατο 19 Απριλίου 2008

Αρβανίτες και 1821 (συνέχεια 5)

Λακωνια

Ο Philippson (1) για τους Αρβανίτες της Λακωνίας αναφέρει ότι κατοικούσαν: Στο χωριό Γεράκι και το Αλποχώρι του δήμου Γερόνθων, σχεδόν σε όλο το δήμο Ζάρακος και στην πλειοψηφία των χωριών των δήμων Ασώπου και Έλους. Όλες αυτές οι περοχές βρίσκονται στην επαρχία Επιδαύρου Λιμήρας και να ποία ήταν η πληθυσμιακή κατάστασή τους το 1861, όταν ακόμα δεν είχε αρχίσει έντονη αστικοποίηση και οι τοπικές διάλεκτοι κρατούσαν τον χαρακτήρα τους όπως και στην περίπτωση των Αρβανιτών.
Ο συνολικός πληθυσμός της Λακωνίας ήταν 96,546 κάτοικοι.
Ο δήμος Γερόνθων κατοικείτο από 1,686 κάτοικους εκ των οποίων επειδή δεν γνωρίζουμε το ακριβή αριθμό κατοίκων των δύο αρβανίτικων χωριών ας υποθέσουμε ότι αποτελούσαν τα δύο τρίτα του συνολικού πληθυσμού του δήμου επειδή το Γεράκι θεωρείται κεφαλοχώρι(με «700 ημιαλβανούς» όπως αναφέρει ο Αδ.Ρουσόπουλος,τότε δήμαρχος Σπάρτης (2) ,οπότε καταλήγουμε στον αριθμό των 1,000 αρβανιτοφώνων των δύο χωριών.
Ο Philippson υποστηρίζει ότι ο δήμος Ζάρακος κατοικείτο σχεδόν όλος από Αρβανίτες ενώ τα χωριά των δήμων Ασώπου και Έλους ήταν στην πλειοψηφία τους αρβανίτικα ,πληροφορία ίσως άκρως υπερβολική επειδή η ιστορία μας έδειξε ότι η περιοχή έχασε πολύ νωρίς τα ιδιαίτερα αρβανίτικα χαρακτηριστικά της(γλώσσα),κάτι που δεν θα γινόταν αν ήταν τόσο συμπαγής αρβανίτικος πληθυσμός εκεί ενώ ταυτοχρόνως γνωρίζουμε ότι ακόμα και Κρητικοί κατοικούσαν την περιοχή εδώ και δύο αιώνες (3).
Αν και δεν συμφωνούμε με την άποψη του Philippson υποθέτουμε ότι έχει δίκιο για να εξετάσουμε θεωρητικά το μέγιστο αριθμό Αρβανιτών στη Λακωνία. Ο δήμος Ζάρακος έχει πληθυσμό 2,543(για το 1861 μιλάμε πάντοτε) και ας τους θεωρήσουμε όλους Αρβανίτες ακολουθώντας την άποψη του Philippson. Για τους άλλους δύο δήμους που ο Philippson πιστεύει ότι τα Αρβανίτικα χωριά αποτελούν πλειοψηφία ας υποθέσουμε επιεικώς, για τον Philippson, ότι οι Αρβανίτες αποτελούν τα 3/4 του πληθυσμού των δήμων τους που σημαίνει σε αριθμούς 1.718 Αρβανίτες κάτοικοι στο δήμο Ασώπου και 2.886 στο δήμο Έλους. Αν προσθέσουμε τον πληθυσμό του Γερακιού και του Αλποχωρίου(1,000) με αυτόν των τριών δήμων (7.147) έχουμε σύνολο 8.147 που σημαίνει σε ποσοστό Αρβανιτών επι του συνολικού πληθυσμού της Λακωνίας(96.546) περίπου 8%. Ό ίδιος Philippson υπολόγισε τους Αρβανίτες της Λακωνίας το 1890 σε 8.588.
Αναλυτικά, η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή(ΒΑΣ 1908-9) που διενέργησε ανασκαφές στην περιοχή της Λακωνίας αναφέρει ως αρβανιτοφωνα χωριά της Λακωνίας τα εξής: Κρεμαστή, Γέρακας, Αλεποχώρι, Γκιότσαλι, Νιάτα, Κυπαρίσσι, Χάρακας, Πισταμάτα, Ρειχιά, Γεράκι, Μαρί, Φρέγκα και τρεις νοτιότερες Καταβόθρα (Μεταμόρφωση), Συκιά και Αγκελώνα (ΒΑΣ 1908-9, 160 και υποσ. 2,161) (3α)




Λοκρίδα
Για την Λοκρίδα το μόνο που έχουμε να πούμε είναι ότι Αρβανίτες εγκαταστάθηκαν στην ανατολική της πλευρά και στα χωριά Μαλεσίνα, Μαρτίνο, Λάρυμνα, Προσκυνάς και άλλα μικρότερα χωριά. Αρκετά βορειότερα βρίσκονται οι Λιβανάτες που μερικοί την θεωρούν αρβανιτοχώρι. Ισχύει ότι μιλήθηκε η αρβανίτικη γλώσσα στο χωρίο αυτό αλλά το πιθανότερο είναι να εποικίστηκε μετά την απελευθέρωση από Αρβανίτες ή οι αρβανίτικες οικογένειες που ήταν εκεί από πριν ήταν λίγες ώστε να μην παρατηρηθεί από τους διάφορους περιηγητές, ενώ δεν τους ξέφευγαν άλλα λιγότερο σημαντικά χωρία όπως θα δούμε παρακάτω:
Ο Αμερικάνος πρόξενος(με ελληνική καταγωγή προφανώς) γράφει(4) :
«Μαρτίνο και τα καλύβια του-Επιστροφή στην Αθήνα
Αφήνοντας την Αταλάντη, μπήκαμε για ακόμα μια φορά στην γυμνή αλλά πλούσια πεδιάδα της, και συνεχίσαμε πάνω σ’αυτή μέχρι που φτάσαμε στα αμπέλια και στις αλατούχες πηγές, στην νοτιοανατολική πλευρά της. Μετά τις πηγές, οι οποίες είναι περίπου μια ώρα με το άλογο από την πόλη, και οι οποίες είναι τόσο άφθονες ώστε να μπορούν να λειτουργούν πολλούς μύλους, η επιφάνεια της πεδιάδας ξεκινά να έχει την ίδια γυμνή και ξηρή εμφάνιση με ότι είδαμε στην ακτή, και η οποία, με λίγες εξαιρέσεις είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ανατολικής ακτής της περιοχής. Το μόνο αξιοπρόσεκτο αφού αφήσαμε τις πηγές ήταν ο Προσκυνάς-το οποίο ήταν το πρώτο Αρβανίτικο χωριό σ’αυτή τη μεριά της χώρας- όπου είδαμε όλη τη ζωή και την ομορφιά του χωριού από τη μεριά της βρύσης του χωριού.
Δύο ώρες νοτιότερα του Προσκυνά φτάσαμε στο Μαρτίνο, το οποίο έχει αξιοσημείωτα εύπορους κατοίκους, και ενδιαφέρουσα πρέπει να ήταν και η μάχη όπου το 1828 οι Έλληνες με αρχηγό τον Βάσσο(Μαυροβουνιώτης) κέρδισε μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των Τούρκων οι οποίοι αναγκάστηκαν να παλέψουν ενάντια στην αγριότητα του καιρού όσο και το κακοτράχαλο ανάγλυφο του εδάφους. Βρήκαμε την γύρω περιοχή πολύ τραχιά, και τους κατοίκους του χωριού εξίσου τραχείς και αφιλόξενους. Ακόμα και τα μικρά Αρβανιτόπουλα τα οποία με έτοιμα του Δανού φίλου, μας έφεραν κάτι δροσερό, έμοιαζαν προσεκτικά και επιφυλακτικά σαν τους νεαρούς άγριους των Αμερικανικών δασών
»

Ο συγγραφέας μας βεβαιώνει ότι το πρώτο Αρβανιτοχώρι στην μέχρι τώρα διαδρομή του από την Λαμία ακολουθώντας την παραλία ως την Αταλάντη(κέντρο ελληνοφωνίας, (5) και συνεχίζοντας νοτιότερα είναι ο Προσκυνάς το οποίο και σήμερα είναι το πρώτο χωριό του Δήμου Μαλεσίνας(«κατεβαίνοντας») η οποία μαζί με το Μαρτίνο είναι τα μεγαλύτερα αρβανιτοχώρια της περιοχής. Αυτή η περιοχή αρβανιτοφωνίας είναι συνέχεια των αρβανίτικων χωριών της Βοιωτίας(Κόκκινο,Παύλος κ.α.), οι Λιβανάτες είναι ,σχετικά, αρκετά βορειότερα. Λίγο νοτιοδυτικότερα από τις Λιβανάτες βρίσκεται η Αταλάντη η οποία σαφώς ήταν ελληνόφωνη.

Τέκνο των Λιβανάτων ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, πολυσυζητημένο και αμφιλεγόμενο πρόσωπο της Επανάστασης. Τον αναφέρω γιατί πολύ είναι αυτοί οι ιντερνετικοί «ιστοριοδίφες» που τον θεωρούν Αρβανίτη, μη ξέροντας τι σημαίνει ιστορική αλήθεια. Γιός του διάσημου αρματολού Ανδρίτσου Βερούση. Η μητέρα του Ακριβώ Τσαρλαμπά ήταν κόρη προύχοντα της Πρέβεζας(σαφώς ελληνόφωνη πόλη) (6),(6α). Ο Οδυσσέας έχασε τον πατέρα του σε ηλικία 3 χρονών(γεννήθηκε το 1790 και ο πατέρας του εκτελέστηκε στην Πόλη το 1793) και η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε έναν Καμμένο. Θα αφήσω τα κατορθώματά του απέξω και θα αναφέρω κάποιες πληροφορίες για την ιδιαίτερη καταγωγή του. Οι πηγές, ελληνικές και ξένες(τουλάχιστον όσες ερεύνησα και είναι αρκετές), δεν τον αναφέρουν ποτέ ως Αρβανίτη μήτε οι ξένοι ως “Albanian”.
O George Finlay,από τους σημαντικότερους ξένους ιστορικούς της Επανάστασης μας δίνει μια πληροφορία η οποία έχει τεράστια αξία επειδή ο ίδιος είχε μείνει μαζί με τον Οδυσσέα στο άντρο του για 2-3 μήνες. Πιστεύω ότι ένας μη Έλληνας είναι ο καταλληλότερος για να μας διαφωτίσει σ’αυτό το ερώτημα. Και να τι μας λέει o Finlay (7) :

«Ο Γκούρας τότε φοβήθηκε ότι ο Οδυσσέας μπορεί να δραπετεύσει, και ξαναποκτήσει την χαμένη του δύναμη. Το συμφέρον επικράτησε της ευγνωμοσύνης, και ο Οδυσσέας δολοφονήθηκε το βράδυ της 16ης Ιουλίου. Μετά τον φόνο το πτώμα του πετάχτηκε από το Φραγκόπυργο στη νότια πλευρά των Προπυλαίων, ώστε να δώσει την εντύπωση ότι σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει. Έτσι ένας από τους έξυπνους Έλληνες αρχηγούς έπεσε θύμα της πολιτικής ενός αγροίκου Αρβανίτη στρατιώτη που ο ίδιος το είχε ανεβάσει στην ιεραρχία…»
Φυσικά ο Γκούρας δεν έδρασε μόνος του, είχε και τις πλάτες της κυβέρνησης του Κουντουριώτη που όπως έκανε με τον Σκούρτη και τον Πλαπούτα στον Μοριά έτσι και στη Ρούμελη θέλησε να βάλει με το ζόρι έναν Αρβανίτη αρχιστράτηγο που θα ήταν υποχείριο του, όπως ο Μπότσαρης του Μαυροκορδάτου. Να που πήγαιναν τα λεφτά των δανείων και των Κουντουριωτών, οι οποίοι εκθειάστηκαν για τη δήθεν θυσία της περιουσίας τους. Πήγαιναν σε τύπους σαν τον Γκούρα ο οποίος πήρε από τα ταμεία των Κουντουριωταίων 900.000 γρόσια (8)!!!

Διαβάστε παρακαλώ ένα εξαιρετικό γράμμα του Δυσσέα (9) :
«Αγαπητοί μου Γαλαξιδιώται
Ήτανε βέβαια απ΄το θεό γραμμένο να δράξομε τα άρματα μια μέρα και να χυθούμε κατεπάνω στους τυράννους μας, που τόσα χρόνια ανελεήμονα μας τυραγνεύουν. Τι
τη θέλουμε, βρε αδέρφια, τούτη τη πολυπικραμένη τη ζωή, να ζούμε από κάτω στη σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων ν΄ακονιέται εις τα κεφάλια μας; Δεν τηράτε
που τίποτα δεν μας απόμεινε; Οι εκκλησίες μας γινήκανε τζαμιά και αχούρια των Τούρκων. Κανένας δεν μπορεί να πει πως τάχα έχει τίποτα εδικό του, γιατί το ταχύ βρί-
σκεται φτωχός σα διακονιάρης στη στράτα. Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας είναι στα χέρια και στη διάκριση των Τούρκων. Τίποτα, αδέρφια, δεν μας έμεινε.Δεν είναι πρέπον να σταυρώσουμε τα χέρια και να τηράμε τον ουρανό. Ο θεός μας έδωσε χέρια, γνώση και νου. Ας ρωτήσουμε την καρδιά μας και ότι μας απανταχαίνει,
ας το βάλομεν γρήγορη σε πράξη και ας είμεθα, αδέρφια, βέβαιοι, πως ο Χριστός μας, ο Πολυαγαπημένος, θα βάλει το χέρι απάνω μας. Ότι θα κάνομε πρέποντας, είναι να το κάμομεν μιαν ώρα αρχύτερα γιατί ύστερα θα χτυπάμε το κεφάλι μας…Μια ώρα πρέποντας είναι να ξεσπάσει αυτό το μαράζι, όπου μας τρώγει την καρδιά.

Στα άρματα, αδέρφια , ή να ξεσκλαβωθούμε ή να πεθάνουμε. Και βέβαια καλύτερο θάνατο δεν μπορεί να προτιμήσει κάθε χριστιανός και Ελληνας...Χαιρετίσματα σε όλους πέρα και πέρα. Σας χαιρετώ και
σας γλυκοφιλώ.
22 Μαρτίου 1821
ο αγαπητός σας
Οδυσσέας Ανδρούτσος»

Θα σκεφτείται γιατί είναι κακό ο Ανδρούτσος ή κάποιος άλλος αγωνιστής του 21’ να είναι Αρβανίτης…δεν είναι. Κακό όμως είναι να μιλάμε με ανακρίβειες για ιστορικές προσωπικότητες για να αισθανθούν κάποιοι συνέλληνές μας καλύτερα…
Ο Δυσσέας όμως απαντά μόνος του μέσα από τις εκπληκτικής ποιότητας επιστολές του, που δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες ίσως και λόγω της αρνητικής κριτικής που δέχτηκε από ιστορικούς του 19ου αιώνα που εκπροσωπούσαν κυρίως την συντηρητική πλευρά(Τρικούπης, Ορλάνδος κ.α) αν και δικαιώνεται μέσα από τις γνώμες που έχουν γι’αυτόν λαϊκοί ήρωες όπως ο Μακρυγιάννης, Φωτάκος και ο Γέρος. Δεν θα επεκταθώ πολύ στο θέμα του Γεροχουλιάρα(όπως ήταν το παρατσούκλι του λόγω της σοφίας του) γιατί θέλω κάποια στιγμή αργότερα να γράψω μερικά πράγματα περισσότερα γι’αυτόν, για τις πράξεις του, συμπεριλαμβανομένης και της πιθανής εφηβικής του περιπέτειας στον μπεκτασισμό.
Ας δούμε όμως εδώ μερικές αποκοπές από τις επιστολές του που ξεδιαλύνουν την ιδιαίτερη καταγωγή του.
Από την «Η απολογία του Οδυσσέως Ανδρούτσου» του Χαρ. Άννινος:
«Κύριε Αναστάσιε Λόντε
Μολονότι εκέρδιζα εν καιρώ Τουρκίας, ο διάβολος μου μου αφήρεσεν αυτήν την κλίσιν αφού εσηκώσαμεν τα’αρματα. Και τι να πολυλογώ; Τόσον μ’εφώτισεν ο διάβολός μου, ώστε να γεμίσω ψείραις, να λιμάξω ψωμί, να κοίτωμαι εις τα νερά, εις τα χιόνια και εις την λάσπην, να δοκιμάζω κάθε στρατιωτικήν αχαριστίαν, να πίνω φαρμάκια από εχθρούς και φίλους, να κυνηγώμαι ως κατάδικος από αυτούς τους συγγενείς και φίλους της δικαιοσύνης. Να επιθυμώ συνελεύσεις εθνικάς, να αγαπώ δικαίους διοικητάς, να είμαι λάτρις των εναρέτων και φίλος των σοφών, να διψώ την αυτονομίαν και ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, επιθυμώντας μόνον και μόνον Έλληνες να διοικούν και να βασιλεύουν εις Έλληνας. Εκ τούτων δάσκαλε, ημπορείς να συμπεράνης ποιος διάβολος ευρίσκεται μέσα μου. Είναι ο διάβολος εκείνος όπου έκαμε τον Σωκράτην να πίη το φαρμάκι δια τας ειλικρινείς εις την πατρίδα του εκδουλεύσεις, ή πάλιν είναι ο δαίμονας, όστις έκαμε τους ομογενείς μας να παραδώσουν την Πατρίδα στους Μακεδόνας(κάνει βέβαια και λάθη λόγω της ημιμάθειάς του), στους Ρωμαίους και έπειτα εις τους Τούρκους; Εγώ για λόγου μου νομίζω ότι έχεις εσύ μέσα σου τον διάβολον όπου έχει και ο Σωκράτης, που ξεύρεις γράμματα και διαβάζεις τον Ξενοφώντα και τον Πλάτωνα….Εξ Αθηνών τη 14 Φεβρουαρίου 1824
Οδυσσεύς Ανδρίτσου
»

Σε κανένα σημείο στην ιστοριογραφία δεν αναφέρεται ως Αρβανίτης, αντιθέτως κάνει εντύπωση σε κάθε ιστορικό που γράφει γι’αυτόν ότι «γιγνώσκων άριστα την αλβανικήν» (10) ξεγέλασε τους Τουρκαλβανούς στο Δαδί προσποιούμενος τον δικό τους. Δε ανέφεραν ποτέ ,ας πούμε, ότι ο Μιαούλης, ο Μπότσαρης ή ο Κουντουριώτης γνώριζαν άριστα την αλβανικήν ούτε ανέφεραν ποτέ ότι ο Μακρυγιάννης ήξερε άριστα τα ελληνικά αφού έκαστη ήταν η μητρική τους γλώσσα.
Δεν είναι καθόλου παράξενο που γνώριζε την αρβανίτικη γλώσσα ύστερα από τόσα χρόνια στην Αυλή του Αλή Πασά, όπως δεν ήταν παράξενο να τα μιλάει και ο Καραισκάκης ο Σούτσος και άλλοι που υπηρέτησαν στην Αυλή του «Τυρράνου» όπως ήθελε να τον αποκαλούν ο Αληπασάς όπως μας πληροφορεί ο βιογράφος του Τουρκαλβανός Χατζησεκρέτης. Το ίδιο μας λέει και ο Ανασ. Γουδάς (11)Οἱ μὲν ὑπὸ τὸν Ἀλῆ Πασσᾶν Προεστοὶ ἢ ὑπάλληλοι π.χ. ἐμάνθανον καλῶς τὴν Ἀλβανικήν· ἅπαντες δὲ σχεδὸν οἱ Φαναριῶται, τὴν Τουρκικήν·»


Άλλη μια σημαντικότατη απόδειξη βλέπουμε στα δημοσιευμένα άρθρα του Σάθα(12).
Προς Κοραη
«Τον πλεότερον καιρόν της ζωής σου απέρασας εξωρισμένος από την φίλτατη πατρίδα, μην υποφέρων να την βλέπης δουλωμένην υπό τον βαρβαρότατον των Τούρκων ζυγόν. Ανεχώρησας εις τα πολιτισμένα έθνη, όχι δια να τρυφάς, αλλά να κανονίζης τα πάθη σου, και να συλλέγης ως μέλισσα τας ουσιωδεστέρας διδασκαλίας προς ανόρθωσιν της δύστυχους Ελλάδος. Οι κόποι σου δεν εματαιώθησαν αφ’ης στιγμής συ ήρχισας να περιγράφης εις την γλώσσαν μας τα καλά, όσα η παιδεία προξενεί εις τον κόσμον, άρχισαν και οι ομογενείς να υψόνωσι τον νούν των εις μαθήματα υψηλότερα και να γνωρίζωσι την πολιτικήν των κατάστασιν. Ενί λόγω τα φιλελεύθερα των Ελλήνων φρονήματα άρχισαν μεν προχρόνων να εξυπνώσιν, αλλά τα πανταχού διαδοθέντα προλεγόμενα και αι σημειώσεις των εκδόσεών σου ενέσπειραν εις των Ελλήνων τας ψυχάς σπέρματα μεγαλοφροσύνης και προγονικής αρετής

Ποια είναι η γλώσσα του Κοραή και του Οδυσσέα…; Για ποιους προγόνους γράφει στον Κοραή; Για τον Γκιν Μπούα Σπάτα ή για τον Πέτρο Μπούα;;;

Και να μια εξαίρετη και σημαντικότατη επιστολή του Οδυσσέα που δημοσιεύεται στο φιλολογικό περιοδικό της εποχής Πανδώρα(13)
Απάντησις Οδυσσέως προς τον Νεόφυτον Βάμβαν
«Σεβάσμιε πατριώτα
Εις τας απροσδόκητους μεταβολάς των εθνών, μας παραγγέλουν οι οπαδοί του ορθού λόγου, ότι η μεγαλητέρα προσοχή χρειάζεται εις τους λειτουργούς της θρησκείας, εις τους νομοθέτας και εις τους εξ επαγγέλματος διδασκάλους της πολιτικής επιστήμης και κυρίως της ηθικής.Κανείς να αρνηθή δεν ημπορεί, ότι το αδύνατον και πτωχόν ελληνικόν έθνος ευρίσκεται εις διάστημα δύο χρόνων, όχι εις απροσδόκητον μεταβολήν, αλλά και εις απίστευτον επανάστασιν. Είναι δε εκτός πάσης αμφισβητήσεως, ότι εξ αιτίας της κάκιστης ηθικής καταστάσεως του υστερείτο και εν καιρώ της τυρρανίας άξιων λειτουργών της θρησκείας, και ανδρών πεπαιδευμένων εις την πολιτικήν και ηθικήν επιστήμην. Εάν δε και ανεβλάστανε πούποτε τις, και ως από Θεού επέμπετο εις την τυρρανούμενην Ελλάδα, εύκολον ήτον οι σύμμαχοι και διδάσκαλοι των τυρράνων να καταμαράνουν την προθυμίαν αυτού με παντός είδους συκοφαντίας και απανθρώπους καταδρομάς. Το χειρότερον όμως απ’όλα, ότι αφού οι δυστυχείς Έλληνες απεφάσισαν ή να αποχωρισθούν από τους Ασεβείς, ή να γένουν θυσία εις την λύσαν του τυρράνου, αφάνισαν υπο διάφορα προσχήματα δουλάρια, με φρονήματα ανδραποδώδη, και εκατάτρεξαν λόγω τε και έργω τους ολίγους μείναντας υπερασπιστάς εις την Γραικίαν. Εκ τούτου λοιπόν ότι απεκτήσαμεν με την χύσιν τόσον αθώου αίματος, και με τας κακουχίας, και ανήκουστους στερήσεις των πλέον ουσιοδών εις τους αγώνας μας, το εχάσαμεν, και οπισθοδρομήσαμεν ατίμως, ενώ τα τρόπαιά μας έπρεπε να εμψυχώσουν τους απανταχού ευρισκομένους ομογενείς, και από τας αλύσσους της δουλείας να λύσουν τους πάσχοντας ομοθρήσκους.
Τοιάυτας παρατηρήσεις να σε αναφέρω, φαίνεται περιττόν , ενώ εστάθης αυτόπτης θεωρός των τοιούτων δυστυχημάτων, και αντάμα εκλαύσαμεν την τύχην της πατρίδος μας. Εις άλλους θέλω περιγράψει πόσα κακά πάσχομεν δια την έλλειψιν ελληνοσωτηρίων διδασκαλιών, προς εσέ δε λέγω, ότι η ελληνική παιδεία έλλειψε διόλου από την αγωνιζόμενην Ελλάδα. Φρονήματα γενναία και πάθη φιλελεύθερα, ποίος να τα διδάξη εις την αθλίαν νεολαίαν των Ελλήνων; Γνώσεις πολιτικής επιστήμης τις να μεταδώση εις τους απαιδεύτους και παντή ανιδέους ημάς. Και εις ένα λόγον, τις με ηθικήν διδασκαλίαν θα ανορθώση τα ήθη των πολιτών, θα εξαλείψη τα πολυχρόνια ίχνη της δουλείας μας, θα διδάξη εις την άπειρον νεολαίαν τα καθήκοντα;
Τα ασφαλέστερα της Ελλάδος αποκτήματα είναι αι Αθήναι. Ο ζήλος και η φρόνησις των αληθινών πατριωτών εφοδίασαν αυτάς μ’όσα αι περιστάσεις εσυγχώρησαν μέσα. Όθεν ιδού η αρμοδιωτέρα θέσις συμπολίτα, να διδάξης των Ελλήνων τα τέκνα
την αρετήν, την φιλοπατρίαν και την σοφίαν των προγόνων μας. Ιδού έθνος διψασμένον δια να ποτίσης με των πατριωτικών σου διδασκαλιών τα νάματα. Το ανατολικόν μέρος της έξω Ελλάδος, παρακινηθέν από τα χρέη του προς την πατρίδα, σε προσκαλεί Διδάσκαλον εις τας Αθήνας, και σε πειμένει εξ ονόματος των πτωχών της παιδιών να μην καταφρονήσης την πρότασίν της,αλλά να ενθυμηθής όσα και γράφοντας και δια στόματος εκήρυξες τρανώτατα. Ενθυμήθητι τον μέγαν Σωκράτην συκοφαντούμενον, αλλάδιδάσκοντα την πατρίδα του,ποτιζόμενον με φαρμάκι,, αλλά φωτίζοντα την νεολαία των Αθηνών. Ενθυμηθητι τον Δημοσθένην αντιπολεμούμενον από τους πονηρούς δημαγωγούς, και διδάσκοντα την πατρίδα του. Ενθυμήθητι και τον Φωκίωνα αυτόν μαρτυρήσαντα δια την αλήθειαν και σωτηρίαν των Ελλήνων εις το κέντρον αυτής του της Πατρίδος. Ενθυμήθητι τέλος πάντων αυτόν τον Διδάσκαλον της αγάπης και της υπομονής όστις εις τον Σταυρόν την αληθινήν σοφίαν(!) , και την ελευθερία της Πατρίδος.
Δούλος ουκ εστί μείζων του κυρίου αυτού μείζων του κυρίου αυτού, ούδε μαθητής μείζων του διδάσκαλού αυτόυ. Όσα διδάσκαλε μας εδίδαξες προσωπικώς, εκείνα και σε γράφομεν. Σε σημειωνω όμως, ότι το «Θλίψεις έξετε εν τω κόσμω» είναι της ευαγγελικής ηθικής του Χριστού παράγγελμα, αχώριστον από το κοινωνικόν βίον, το οποίον και ως χριστιανός, και ως ιερωμένος, και ως διδάσκαλος καλώς γνωρίζετε. Ημείς κατ’ανάγκην θλιβόμεθα και η σεβασμιότης σου, ως ομογενής, πρέπει και να συνθλίβεσαι και να συναγωνίζεσαι μαζί μας. Συνθήκας να σε προβάλω είναι και άδικον, και ανοίκειον. Αρκεί να σε ειπώ ότι αι Αθήναι είναι καθέδρα των πατριωτικών σου διδασκαλιών διωρισμένη και ημείς συνεργοί των ορθών σου σκοπών. Τα Ιωνικά Νησιά είναι πλήρη σοφών εν ειρήνη διάγοντα. Όθεν μήτε θλίψεις και αγώνας αυτού απαντάς, μήτε οι εγκάτοικοι έχουν την ανάγκην όπου ημείς έχομεν δια παιδείαν,εις τας παρούσας μάλιστα δεινάς περιστάσεις. Η φωνή μου είναι επιθύμημα όλων των αληθινών πατριωτών, και εγώ επρόλαβα να σε προσκαλέσω. Μην λησμονήσης ότι όταν εκστρατούσαμεν έξω εις της δύστυχη Ελλάδα μαζή, σου είπα πολλάκις ότι μη δυνάμενος εν ευκολίαν δια την αμάθειάν μου να γνωρίζω τα μέσα των ανθρώπων, εσυμπέρανα, ότι καθείς όστις φορεί τουρκικά φορέματα είναι και Περσιανός, και μόνος σου εμαρτύρησες ότι είναι ανάξιον ανδρός Έλληνος ελευθέρου να ήναι φορτωμένος με τυρράνων φορέματα. Τα έργα όμως πρέπει ναδιακρίνουν τοιούτους τυραννοφορτομένους και όχι τα φορέματα. Αλλ’όταν συλλογίζομαι ότι ο φίλος Βάμβας, φεύγων, υπ’ουδενός Πέρσου διωκώμενος, από την Ελλάδα, και από τους αγώνας της κετέφυγεν εις τας Ιωνικάς Νήσους, απορώ και έρχομαι να πιστεύσω ότι τωόντι είναι Πέρσης. Διότι το στάδιον, όπου υπέρ της χριστιανικής Πίστεως και της Ελληνικής αυτονομίας πρέπει να τρέξωμεν είναι οι τόποι όπου ο εχθρός συχνάζει και γίνεται το θέατρον του πολέμου. Εκεί βλέπεις τους ομογενείς πεινασμένους, ψειριασμένους, πληγωμένους, αιχμαλωτιζομένους, θυσιαζομένους υπέρ της Πίστεως και της Πατρίδος, εκεί και η βοήθεια της δεξιάς σου, η παρηγοριά των λόγων σου είναι αναγκαίαι. Τα δε Ιωνικά Νησιά είναι καταφύγια των γυναικοπαίδων, άσυλα της ειρήνης και της ησυχίας. Όθεν φίλε, δια να με εκβάλης την φωνήν της πατρίδος, εις αυτήν μάλιστα την εποχήν, ενώ όλοι οι φιλελεύθεροι λαοί της Ευρώπης τρέχουν πανταχόθεν να συναγωνισθούν υπέρ της σωτηρίας μας, και αίμα μη ελληνικόν ποτίζει τα χώματα των προγόνων μας.

Εν Άστρει, την 20Απριλίου 1823
Ο αδελφός
Οδυσσεύς Ανδρίτσου
»


Για ποιους προγόνους γράφει;; Γράφει για τους κατοίκους της Ανατολικής Ελλάδος(ειδικότερα του Αθηναίους) που τους θεωρεί προγόνους του οι οποίοι όπως ο Σωκράτης, ο Δημοσθένης και άλλοι δίδαξαν την σοφία τους και διώχθηκαν. Ποιός Αρβανίτης εκείνη την εποχή θα έγραφε τέτοια πράγματα. Όλοι τους(οι Αρβανίτες) ξέρανε ότι η μακρινή τους πατρίδα ήταν η Αρβανιτιά ή Arberia,όπως της έλεγαν οι ίδιοι. Φυσικά πέρασαν κάποιες δεκαετίες για να ακουστούν γελοίες θεωρίες περί πελασγικής καταγωγής…(!!!).
Γενικότερα μιλώντας δεν απορώ διαβάζοντας τις επιστολές του γιατί ο Κοραής είπε αυτό:
«Δάκρυα λύπης κατέβρεξαν τους οφθαλμούς μου, ότι όλα της Ελλάδος τα τέκνα δεν ομοιάζουν τον Οδυσσέα» (14)


update:23/05/09

(1) Philippson,«Zur Ethnographie des Peloponnes ,Pettersmans Mitteilungen»,1890
(2) X.Κορύλλος, «Εθνογραφία της Πελοποννήσου»(Πάτρα,1890).σελ 38
(3) Between Venice and Istanbul: Colonial Landscapes in Early Modern Greece, Siriol Davies, Jack L Davis,σελ.99
(3α) Γλωσσικές επαφές στην Νοτιανατολική Πελοπόννησο,Νίκος Λίοσης,Θεσσ/κη 2007,σελ.40
(4) The Greece of the Greeks, G. A. Perdicaris ,1845,σελ.252
(5) Classical and Topographical Tour Through Greece, During the…,Dodwell, 59
«Σε ένα τέταρτο της ώρας από αυτά τα ερείπια φτάσαμε στην κωμόπολη της Αταλάντης, η οποία κατοικείται από ίσο ποστοστό Τούρκων και Ελλήνων, οι πρώτοι έχουν δύο τζαμιά,και οι δεύτεροι επίσκοπο, υπαγόμενος στη Μητρόπολη Αθηνών, είναι περίπου έξι μίλια από τη θάλασσα, και βρίσκεται στο κοίλωμα της πεδιάδας, στους πρόποδες ενός βουνού που έχει το ίδιο όνομα με την πόλη.»
(6) A Journey Through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia ...,John Cam Hobhouse Broughton -1817
Σελ.31-«Αλλά η εκδικητικότητα του Πασά φυλάχτηκε για τους Έλληνες κάτοικους της πόλης(Πρέβεζα), διακόσιοι από τους οποίους αποκεφαλίστηκαν την μέρα μετά τη μάχη, μπροστά στον Αλή τον ίδιο.»
Σελ.70-«Οι χριστιανοί των Ιωαννίνων αν και ανήκουν διοικητικά στην Αλβανία(λόγω Αλή Πασά), και διοικούνται από Αλβανούς άρχοντες, αποκαλούν τον εαυτό τους Έλληνες, όπως και οι κάτοικοι της Άρτας, της Πρέβεζας και πολλών χωριών βορειότερα. Ούτε φοράνε αλβανικά ρούχα, ούτε μιλούν τα αλβανικά και έχουν όλους εκείνους τους τρόπους και τα έθιμα των Ελλήνων της Ρούμελης, του Μοριά…»
(6α) Ο γνωστός Σουλιώτης Λάμπρος Κουτσονίκας, σαφώς άριστος γνώστης των ηπειρωτικών πραγμάτων, αναφέρει οτι η επαρχία Πρέβεζας κατοικείται καθ'ολοκλήρου απο Έλληνες(λαλούντας την ελληνικήν), εκτός απο την οθωμανική φρουρά(πιθανώς Τουρκαλβανοί) αποτελούμενοι συνολικά απο διακόσιες οικογένειες.
Γενική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,Λάμπρου Κουτσονίκα Ταγματάρχου,τ1,σελ.102.
(7) History of the Greek Revolution V2,George Finlay,94
(8) Θεοφανίδης, Ιστορία του Ελληνικού Ναυτικού ,Σεπτεμβριος 1824-Απρίλιος 1826,σ.12
(9) Ακρόπολις Φιλολογική, Τόμ. 1, Αρ. 3 (1888),Ανέκδοτοι επιστολαί Οδυσσέως Ανδρούτσου
(10) Η Απολογία του Οδυσσέως Ανδρούτσου, Μπάμπη Αννίνου, Φιλολογική Εφημερίδα Αρμονία,τομ.1,αρ.11,σελ.661
(11) Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος Διαπρεψάντων Ανδρών, τ.στ,σελ.4
(12)Φιλολογικό περιοδικό Χρυσαλλίς, από τον Κων. Σάθα,Τομ.3,Αρ.58(1865),301
(13) Πανδώρα,Τομ.8,Αρ.189,σελ.487. (1858), «Ιστοριογραφία του Αγώνος»
(14) Κοραής(Εφ.Αθ.αρ15,22 Οκτωβρ.1834), Κάρπου Παπαδόπουλόυ-Ανασκευή των εις την ιστορίαν των Αθηνών αναφερομένων περί του στρατηγού Οδυσσέως-σελ.38

13 σχόλια:

Γκόγκας Ντάρκος είπε...

Φίλτατε,

θα μου επιτρέψεις να σε ενημερώσω για δύο πράγματα παραπάνω που γνωρίζω από σένα δια τα περί του Οδυσσέα Ανδρούτσου.
Οι Λειβανάτες αναφέρονται στα Οσμανικά φορολογικά αρχεία του 1506 ως χωριό Arnavudan (Αρβανίτικο-Αλβανικό).
Τυγχάνει, βλέπεις,να κρατάω από τη γενιά του πατέρα του Οδ. Ανδρούτσου, και ως εκ τούτου δεν είναι και τόσο παράξενο το να γνωρίζω 2 πράγματα παραπάνω για την καταγωγή των παπούδων μου, απ'ότι εσύ.
Θα χαρώ να υπάρξει κάποια απόκριση εκ μέρους σου στο παρόν ιστολόγιο.

Μετά τιμής,
ένας Λειβαναταίος

Klephtis είπε...

Χαίρομαι για τη συμμετοχή σου.

Το γνωρίζω αυτό που λες για τις Λειβανάτες του 16ου αιώνα, το έχω διαβάσει σε ένα άρθρο της Ευαγελλίας Μπαλτά. Πιστεύω οτι αυτή η σύγχυση γύρω απο τη γλώσσα του συγκεκριμένου χωριού οφείλεται στην "μικτή" του σύνθεση.

Εκτός απο το γεγονός το οτι η μάνα του Ανδρούτσου καταγόταν απο σαφώς ελληνόφωνη πόλη,μου είναι δύσκολο να καταλάβω τι μπορεί να έκανε τον ίδιο να γράφει τέτοια γράμματα, που θα μου επιτρέψεις να πιστεύω οτι εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να τα λέει και γράφει ένας απλός Αρβανίτης(αργότερα ξεκίνησε η φιλολογία περί δωριοπελασγικής καταγωγής...).

Γκόγκας Ντάρκος είπε...

Όσον αφορά τη μικτή σύνθεση των Λειβανατών, θα συμφωνούσα αν αναφερόσουν στην σημερινή εποχή, όπου έχουμε σε ένα αυξημένο ποσοστό μικτούς γάμους με τα μη-αρβανιτοχώρια των γύρω περιοχών.

Αν μεταβούμε, όμως, στις πρώτες δεκαετίες του 1900, θα δεις ότι η κοινωνική δομή (ισχυρά φαρο-κρατική κοινωνία) είχε ως αποτέλεσμα το 90% του χωριού να αποτελείται αποκλειστικά από αρβανίτες. Ας αναφέρουμε και ένα παράδειγμα:
Η Αταλάντη και η Αρκίτσα, όντας τα πιο κοντινά μέρη στους Λειβανάτες θα περίμενε κανείς να συνδέονται συχνά μέσω γάμου με τους εδώ κατοίκους.
Και όμως. Δύσκολα γίνονταν σόι οι λειβαναταίοι με κατοίκους αυτών των περιοχών. Αντιθέτως, οι δεσμοί με τα χωριά Μαλεσίνας, Μαρτίνου, Παύλου, Λούτσι, Προσκυνά ήταν (και συνεχίζουν να είναι) στενοί.

Όσον αφορά τα προεπαναστατικά χρόνια, όλα δείχνουν πως οι Λειβανάτες ήταν ένα κλασσικό αρβανιτοχώρι, του οποίου οι κάτοικοι φαίνεται πως ανέπτυξαν νωρίς τη διγλωσσία, λόγω των συναλλαγών με τα πλειοψηφούντα ελληνόφωνα χωριά της Λοκρίδας.

Άξιο αναφοράς επίσης είναι πως Αθανάσιος Τσίγκος, σε βιβλίο του σχετικό με τους αρβανίτες, επισημαίνει ότι φαίνεται οι Λειβανάτες να έχουν εγκατασταθεί πριν από τους υπόλοιπους αρβανίτες στα μέρη της Λοκρίδας.
Από την προφορική παράδοση, δε, αντλούμε την πεποίθηση ότι όταν εγκαταστάθηκαν οι Λειβανάτες στην περιοχή, αυτό κάθε άλλο παρά ειρηνικά έγινε. Όσοι κατοικούσαν πρότερα εκεί, διασκορπίστηκαν σε συνοικισμούς προς τα βόρεια, αν αληθεύει η μνήμη της τοπικής Μούσσας. Κι αν κρίνω από όσα έχουν δει τα μάτια μου τα χρόνια αυτά που ζω σ' αυτό τον τόπο, τα δια της Μούσσας μεταφερθέντα μάλλον δεν λαθεύουν...

Όσο για το 'Δυσσέα, κοίταξε φίλε μου. Ο πατέρας του, Γεώργιος ή Ανδρέας, ίσως να' ναι αρβανίτης, ίσως και να' ναι αρκιτσαίος. Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα.
Αλλά, πόση επίδραση μπορεί να είχε η ντόπια κοινωνία σε ένα παιδί που μεγάλωσε και ανδρώθηκε αλλού; Ότι τον αγαπούσαν ως γέννημα τους οι λειβαναταίοι και ότι του παρείχαν ό,τι περνούσε από το χέρι τους, είναι αναμφισβήτητο. Ο Οδυσσέας, όμως, έχοντας λάβει παιδεία και μόρφωση, είναι βέβαιο πως πρέπει να διέφερε ριζικά ως προς τα νοούμενα από τους αγρότες και κτηνοτρόφους χωρικούς της πατρικής γης του. Έτσι, δεν βλέπω κανένα ασυμβίβαστο του επιπέδου νόησης που είχε κατακτήσει ως προς την πιθανή εξ ημίσεως αρβανίτικη καταγωγή του.
Για τα δε γράμματά του, δεν είναι διόλου απίθανο να τα έδινε και σε, τυχόντες, γραμματιζούμενους, για να τα "ραφινάρουν". Ας συλλογιστούμε, εξ'άλλου, την σημερινή κατάσταση του κοινοβουλίου μας. Ολόκληροι Πρωθυπουργοί και αρχηγοί κομμάτων δεν μπορούν να συνθέσουν ένα αξιόλογο κείμενο και για να μην διασυρθούν παραδίδουν σε συμβούλους τους τα καθήκοντα της συγγραφής λογυδρίων. (Άσε που παραβαίνουν και τη διάταξη της Βουλής που απαγορεύει ΡΗΤΑ την εκ του χάρτου ανάγνωσιν από τους εκ του βήματος ρητορεύοντες)

Φιλικά,
ένας Λειβαναταίος

Klephtis είπε...

Φίλε Γκόγκα,

Είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο, περιηγητικό ,γραμμένο από Έλληνα του 19ου αιώνα(δεν συγκρατώ τον τίτλο) για την Αρκίτσα και τη σχέση της με τον Ανδρούτσο. Δεν ξέρω από που πηγάζει αυτή η εκδοχή.

Ίσως αυτή η άποψη του Τσίγκου δικαιολογεί και την φράση ένος Λειβαναταίου που είχα ζητήσει την γνώμη, που μου είχε πει συγκεκριμένα οτι "είμαστε από άλλο «ασκέρι»" σε σχέση με τους Μαρτιναίους, Μαλεσινιώτες κτλ.
Νομίζω ότι υπάρχουν και άλλες εκδοχές.

Είναι αλήθεια οτι ο Ανδρούτσος δεν έζησε με τον πατέρα του, αφού ο δεύτερος σκοτώθηκε, αν θυμάμαι σωστά, όταν ο γιος του ήταν 6-7 χρονών, και η μάνα του Οδυσσέα ξαναπαντρεύτηκε έναν ονόματι Καμμένο, Πρεβεζάνο.

Ότι υπήρξε "σουλούπωμα" των γραμμάτων των γενικά αμόρφωτων ή ολιγογράμματων αγωνιστών είναι αλήθεια. Αλλά δεν πιστεύω να παραποιούσαν το νόημα παρά μόνο την έκφραση που δυστυχώς την λογιοποιούσαν και χάσαμε μεγάλης αξίας ιστορικές αυθεντικές "ατάκες". Στην περίπτωση του Οδυσσέα(γραμματικός του ο Κάρπος Παπαδόπουλος)λόγω της σχετικά ικανής μόρφωσής του πιστεύω δεν θα υπέγραφε κάτι που δεν καταλάβαινε και συμφωνούσε.

Ε,τώρα άμα έπρεπε ο Γιωργάκης ο Παπανδρέου να στείλει γράμμα στους ...Γαλαξειδιώτες για να τους ξεσηκώσει δεν θα έφτανε ένας γραμματικός για του γράψει το γράμμα...

Γκόγκας Ντάρκος είπε...

Όσον αφορά τα περί πιθανής σχέσεως των Ανδρούτσων με την Αρκίτσα, η θεωρία αυτή έχει ως αφορμή της την ύπαρξη καναδυό οικογενειών με την επωνυμία Ανδριτσόπουλοι στο χωριό της Αρκίτσας.
Όπως προείπαμε, όμως, ουδείς μπορεί να ξέρει με ακρίβεια.

Λες και για άλλες εκδοχές. Ως προς τι, όμως; Σχετικά με τον πατέρα του Οδυσσέα ή με την καταγωγή των Λειβανατών;

Αν είναι για τα περί Ανδρούτσου, αν εξαιρέσεις τις διάφορες ενδο-λειβανατέικες εκδοχές ως προς το σόι του, έχω υπ' όψιν μου και κάτι περί Μουτσανά. Δεν γνωρίζω αν αυτό εννοείς.

Αν, τώρα, η εκδοχή που λες έχει να κάνει με την των Λειβανατών προέλευση, με ενδιαφέρον θα άκουγα το νόμισμά σου.
Πάντως για τα περί διγλωσσίας, φαίνεται ο στρατός να διαδραμάτισσε καθοριστικό ρόλο στο να μαθευτούν τα ελληνικά από τους εκάστοτε στρατευμένους Λειβανάτες. Παράδειγμα ο ένας μου παππούς, που όταν υπηρέτησε ως λοχίας έμαθε να μιλά ανεκτά καλά τα ελληνικά του και να τα γράφει.
Σε αδρές γραμμές συνοψίζοντας, η ελληνική άρχισε να εμπεδώνεται σίγα-σιγά με τις πρώτες μη-αρβανίτισσες νύφες στο χωριό, μετά τα 1900 κυρίως, αλλά και επί Μεταξά, όταν και δόθηκαν αντίστοιχες οδηγίες προς τους δασκάλους.

Τώρα, περί των γραμμάτων του 'Δυσσέα, γράφοντας "ραφινάρισμα" δεν εννόησα επ' ουδενί τρόπω πιθανή αλλοίωση αυτών. Απλά, το σουλούπωμα και ο εμπλουτισμός των κειμένων του, νομίζω ότι είναι δεδομένος. Φερ' ειπείν, τα όσα γράφει ο Οδυσσέας, λίαν ενθουσιασμένος, αναφερόμενος στο των Αρχαίων κλέος, δεν νομίζω πως αντιπροσωπεύουν επακριβώς την κοσμοθεώρησή του. Άλλωστε, το Γαλλικού τύπου Εθνικό μοντέλο που πρέσβευε ο Κοραής και η Φιλική Εταιρεία, δεν θεωρώ πως είχε εμπεδωθεί ως έννοια τόσο γερά από τους τότε Επαναστατήσαντες.

Για τους νυν πολιτικούς και πολιτικάντηδες, δεν θέλω να γίνω αφοριστικός. Αλλά ό,τι έγραψα στην προηγούμενη δημοσίευσή μου το πιστεύω και δεν επικεντρώνομαι στο δείνα ή στον τάδε. Το πρόβλημα, ωρέ Κλέφτη μ', είναι γενικευμένο και λέγεται έλλειμμα παιδείας. Βαριά λέξη αυτη η Παιδεία.
Είναι δυνατόν η Παιδεία να έχει οποιαδήποτε σχέση με off-shore κοτζαμπασήδων, χρηματιστήρια θυρωρών, ανυπακοές σταλινικού τύπου, μολότοφ βολευμένων και εθνολάγνους καιροσκόπους;

Klephtis είπε...

Η εκδοχή που έχω ακούσει, και προσωπικά δεν πιστεύω οτι ισχύει, αλλά την αναφέρω και για να δείξω τι μπορεί να κάνει ο τοπικισμός, είναι αυτή οτι αρκετοί Τουρκαλβανοί που ακολοθούσαν τον Οδυσσέα την περίοδο της δίωξης του αγκαταστάθηκαν τελικά στις Λειβανάτες και εκχριστιανίστηκαν.

Αυτή ακριβώς η «κοσμοθεώρηση» του Ανδρούτσου, πολύ σπάνια για κλεφταρματωλό και πόσο μάλλον για αληπασαλή μου έχει κάνει εντύπωση.
Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει σήμερα έαν είναι παραμορφωμένη η θεώρηση του για το Έθνος. Αλλά δεν φαίνεται να είναι ένα απο τα γράμματα που απλώς ανέφεραν λόγω "λογιωτατισμού" προκατασκευασμένες εκφράσεις όπως "απόγονοι του Άρεως" και "διάδοχοι Θεμιστοκλέους και Δημοσθένους"...

Όσον αφορά την Παιδεία στην Ελλάδα θέλω να'μαι αισιόδοξος...δεν πιστεύω άλλες εποχές να είχαν συνειδητοποιείσει
τόσο έντονα τη ανάγκη να γίνει κάτι ριζοσπαστικό και όχι μόνο κάποιες ενδοσυστηματικές αλλαγούλες του τύπου 9 μαθήματα αντί για 14...
Το έλλειμμα της Παιδείας είναι ίσως πιο εμφανές στο πως αντιλαμβάνεται ο Έλληνας την Ιστορία. Λόγω αυτού του κενού βλέπουμε διαδικτυακά απίστευτες θεωρίες πατριδοκάπηλων που λειτουργούν αμφίδρομα με θεωρίες αποδόμησης...

Γκόγκας Ντάρκος είπε...

Η εκδοχή που αναφέρεις ίσως να έχει κάποια βάση. Πιθανολογώντας, θα μπορούσα να σκεφτώ 2-3 σόϊα που ίσως έλκουν σε ένα βαθμό την καταγωγή τους από μουσουλμάνους αρβανίτες. Άλλωστε φαίνεται να είναι καταγεγραμμένο, τουλάχιστον στη συλλογική συνείδηση του χωριού, ότι λίγοι σκόρπιοι αρβανίτες ήρθαν μεταεπαναστατικά και εγκαταστάθηκαν στους Λειβανάτες, ακριβώς επειδή ήταν "του ιδίου αίματος", που λέγαν και οι παλιοί. Πολύ ισχυρό, βλέπεις, το ταμπού του αίματος σε τέτοιες κοινωνίες.
Θα με ενδιέφερε ,πάντως, να μου έλεγες από τίνος χωριού κάτοικο έλαβες την παραπάνω εκτίμηση.

Αναφορικά με τα εκ του Οδυσσέα γραφόμενα σχετικά με τα του Έθνους και της αρχαιότητας, συμφωνώ στο ότι κάποια από αυτά εκφράζουν ατόφιες δικές του νοητικές διαδρομές και ίσως εκδηλώσεις αρχετυπικών αναδύσεων. Φαίνεται ότι η κατάδυση του Εαυτού στα βάθη της ιστορίας, μπορεί να αντλήσει τεράστιες δυνάμεις από τις αρχέγονες δεξαμενές του συλλογικού "είναι".
Γράφοντας τούτα τα λόγια, μου έρχεται στο νου ο Αλέξανδρος ο Μέγας, που για προσκεφάλι του είχε τα Έπη του Ομήρου και ονειρευόταν να επαναλάβει το αρχαίο, για εκείνον, κατόρθωμα.

Σε κάτι περί Πελασγικής καταγωγής που ανέφερες σε πρότερό σου γραφόμενο, δεν νομίζω ότι ο χαρακτηρισμός "γελοίο" είναι πρέπων.
Το γεγονός ότι στο Θέατρο Σκιών του Σπαθάρη παίζεται, μεταξύ άλλων, η παράσταση "Ο Μεγαλέξανδρος και ο κατηραμένος Όφις", δεν σημαίνει ότι ο Μεγαλέξανδρος ήταν ένας πολέμιος των ερπετών και όχι των Περσών.
Ομοίως, αν ο ένας ή ο άλλος συγγραφέας έχει πιάσει την ιστορία και τη μυθολογία και τις έχει μπερδέψει σε ένα κουβάρι δικής του επινόησης, αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι όλα του τα συμπεράσματα θα είναι εσφαλμένα.
Αν θέλεις μπορούμε να το συζητήσουμε και κάπως εκτενέστερα.

Με όλα αυτά, βέβαια, συνδέεται και ο τρόπος που αντιλαμβάνονται την Ιστορία οι Έλληνες, αλλά και γενικά η ανθρωπότητα. Εξαιρετικά κοντόφθαλμη είναι η ματιά που ρίχνει ο Άνθρωπος πάνω στον καμβά των γεγονότων και η πραγματικότητα αυτή αποτελεί μια από τις μεγάλες τραγωδίες του.

Τα δε εκπαιδευτικά συστήματα που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα από τις Δέσμες και έπειτα, στέφθηκαν όλα τους με παταγώδη αποτυχία. Κατήντησαν το Λύκειο μια χαμένη τριετή υπόθεση για τα περισσότερα παιδιά. Για να μην αναφέρουμε τα βιβλία και την κατάντια πολλών εκ των διδασκόντων.
Αλλά σε χώρα δίχως Στόχευση και ισχυρή Θέληση, που θέλει να το παίξει και καπιταλιστική (με ξένα κόλλυβα), ο γραικυλισμός, το ρουσφέτ, τα πολύχρωμα παιδιά και το "αμύνεσθαι περί πάρτης" βλέπω να αποτελούν τη μόνη κληρονομιά που θα παραδώσουν οι παρούσες γενιές στο μέλλον τους.

Klephtis είπε...

Δεν θυμάμαι ακριβώς το χωριό του , ήταν ένα απο τα ελληνόφωνα χωριά της Αταλάντης.

Η πορεία της ζωής του Δυσσέα δίνει μεγαλύτερη αξία στα πιστεύω του, γιατί δεν μεγάλωσε σαν πολλοί άλλοι "λογιότατοι" και "ελλογιμότατοι" Έλληνες.Κι όμως μέσα απο τους τεκέδες και την αυλή του Αλη πασά βγήκε εντελώς συνειδητοποιημένος εθνικά αλλά και κοινωνικά,ίσως το δεύτερο ήταν αυτό που το πλήρωσε με τη ζωή του.

Δεν πιστεύω οτι αυτοί που κατά καιρούς έχουν καταπιαστεί με ... πελασγικές θεωρίες το έκαναν με γραφικό-λαϊκό τρόπο. Είτε το χρησιμοποίησαν(άσκοπα) για να τεκμηριώσουν μια ήδη υπάρχουσα και αυτονόητη συνύπαρξη Αρβανιτών και μη Ελλήνων, είτε για λόγους πολιτικής και σχέσεων με την Αλβανία, είτε για τον ίδιο λόγο που προκύπτουν και σήμερα στην Ελλάδα παραϊστορίες και απίστευτες θεωρίες,την άγνοια. Θα ήθελα να διαβάσω τη θέση σου.

Στάθης Α είπε...

Βρίσκω ενδιαφέροντα τα σχόλια σας Κλέφτη και Γκόγκα.
Βρήκα όμως φίλε Κλέφτη το βιβλίο του ελληνοαμερικανού που λες και από αυτό που κατάλαβα μεταφράζοντάς το είναι πως μεταξύ Μόλου και Αταλάντης διάβηκε την περιοχή παραλιακά και λογικό ήταν να μην συναντήσει τις Λιβανάτες που δεν ήταν τότε παραλιακό χωριό. Αν και δεν είμαι ντόπιος αλλά παντρεμένος εκεί πρέπει να σου πω πως η πλειο
ψηφία των τοπωνυμίων είναι αρβανίτικα. Ακόμα και ο πεθερός μου με τη γυναίκα του πολλές φορές τη χρησιμοποιούν τη γλώσσα σε προσωπικές τους κουβέντες.
Συμφωνώ επίσης ότι ο Οδυσσέας Αντρούτσος ήταν Έλληνας σε όλα του. Το μόνο που μου κακοφαίνεται σε αυτά που γράφετε εσύ και ο Γκόγκας είναι που λέτε πρόεδρο κόμματος 'Γιωργάκη'. Ανεξάρτητα από το iq του καλό είναι να είμαστε τυπικοί σε περιπτώσεις αναφοράς σε τρίτους.

παράλληλος είπε...


@Γκόγκας Ντάρκος
Φάσκεις και αντιφάσκεις. Ψαξ' το!

παράλληλος είπε...

Τα πρώτα σου σχόλια δεν έχουν σχέση με τα τελευταία σου. Σε τρόλαρε κάποιος; Αναρωτιέμαι.

Ανώνυμος είπε...

Στο κειμενο αναφερεται καπου απο ιστορικη πηγη οτι το χωριο Γκιοτσαλι λακωνιας ηταν αρβανιρικο... προκειτε για λαθοςπληροφορια.. Το χωριο δημιουργηθηκετο 1500 περιπου απο Κρητικους προσφυγες.. Ακομη οι κατοικοι του χωριου ( πλεον εχει ξαναχτιστει νωτιοτερα) μιλουν με μια βαρια χανιωτικη προφορα.. προφανως προκειτε για λαθος πληροφορια..

Demetrios είπε...

Θέλω να κάνω μία επισήμανση διαβάζοντας τα παραπάνω σχόλια. Αν και είναι γνωστό πως η μητέρα του Οδυσσέα ήταν η Ακριβώ Τσαρλαμπά με Ελληνική ρίζα, η ρίζα του πατέρα του είναι πιο αμφιλεγόμενη. Αρκετοί είναι αυτοί που το βαφτίζουν Αρβανίτη, λόγω της σχέσεως του παππού και πατέρα του Οδυσσέα με τους Λιβανάτες. Αλλά το πραγματικό επώνυμο του πατρικού του οίκου ήταν "Μουτσανάς". Το συγκεκριμένο επώνυμο δεν συναντάται πουθενά στους Λιβανάτες και τους γύρω οικισμούς, αλλά οι πιο εγγύς περιοχές που το συναντάμε είναι στο χωριό Αγία Άννα της Εύβοιας (20 άτομα), στη κωμόπολη του Ορχομενού Βοιωτίας (22 άτομα), και στη κωμόπολη Παλαμάς Καρδίτσας (51 άτομα), μάλιστα και στη μεγαλύτερή του συχνότητα πανελλαδικά όσον αφορά αυτούς τους οικισμούς. Χρησιμοποίησα την ακόλουθη διαδικτυακή εφαρμογή για τα παραπάνω στοιχεία, https://apps.vrisko.gr/apo-pou-krataei-i-skoufia-sou/%ce%9c%ce%bf%cf%85%cf%84%cf%83%ce%b1%ce%bd%ce%ac%cf%82. Αυτό που είναι άξιο προσοχής, είναι ότι και οι τρείς οικισμοί ήταν και είναι ιστορικά αποκλειστικά ελληνόφωνοι, αλλά γενικά και σε άλλες πιο απομακρυσμένες περιοχές που συναντάμε το επώνυμο δεν υπήρχαν ποτέ Αρβανίτες. Αυτό πιστεύω λέει πολλά, αν και δεν είμαι σίγουρος για την ετυμολογία του επωνύμου "Μουτσανάς". Πάντως γνωρίζω και μερικούς Σαρακατσιάνους από τη Ροδόπη που το έχουν, ίσως και να σχετίζεται.